ubóstwo | GUS - Portal Informacyjny

Od 2016 roku stopa ubóstwa skrajnego pozostaje na podobnym poziomie 4-5%. Odnotowano niewielki spadek zasięgu ubóstwa skrajnego z ok. 5% osób w 2020 r. do ok. 4% w 2021 r. oraz nieco większy - ubóstwa ustawowego z ok. 9% do niecałych 7% przy niezmienionym od 2018 roku progu tego ubóstwa. Na zbliżonym poziomie co w roku 2020, kształtowała się natomiast wartość stopy ubóstwa relatywnego (ok. 12%). Niewielkie zmiany zasięgu ubóstwa ekonomicznego w 2021 r. miały miejsce przy nieznacznej poprawie przeciętnej sytuacji materialnej gospodarstw domowych.

Niniejsza publikacja zawiera najważniejsze, aktualnie dostępne dane na temat zasięgu i społecznego zróżnicowania ubóstwa i niedostatku w Polsce a także pokazuje sytuację w naszym kraju na tle innych krajów Unii Europejskiej. Prezentowane dane dotyczą głównie lat 2019-2020. Odnoszą się one zarówno do okresu sprzed wybuchu pandemii Covid -19, jak i pierwszego roku jej trwania.

W 2020 r. odnotowano wzrost odsetka osób skrajnie ubogich z ok. 4% osób w 2019 r. do ok. 5% przy wyraźnym spadku poziomu wydatków gospodarstw domowych. Pogorszenie się sytuacji materialnej części gospodarstw domowych i wzrost ubóstwa skrajnego w Polsce wiąże się z wprowadzeniem od marca 2020 r. zamrożenia części gospodarki i ograniczeń w kontaktach społecznych, w odpowiedzi na pojawienie się w Polsce koronawirusa i rozwój pandemii COVID 19. Wyższy niż w 2019 r.

Kolejna edycja raportu z Europejskiego Badania Warunków Życia Ludności (EU-SILC) zawierająca dane na temat zróżnicowania dochodów w Polsce, zdrowia osób w wieku 16 lat lub więcej (w tym samooceny stanu zdrowia), warunków mieszkaniowych, wyposażenia gospodarstw domowych w dobra trwałego użytkowania, ocen respondentów dotyczących wybranych materialnych i niematerialnych aspektów jakości życia, a także wybrane wskaźniki spójności społecznej. Przedstawione zostały również wyniki analizy danych z badania modułowego dot. międzypokoleniowego dziedziczenia niekorzystnych sytuacji życiowych.

Publikacja ta prezentuje wyniki trzeciej edycji ankietowego Badania spójności społecznej.

Rok 2019 przyniósł poprawę sytuacji materialnej gospodarstw domowych w Polsce, co znalazło odzwierciedlenie w niewielkim spadku  zasięgu ubóstwa ekonomicznego, w tym ubóstwa skrajnego (z ok. 5% w 2018 r. do do ok. 4% w 2019 r.). Spadek ubóstwa skrajnego dotyczył przede wszystkim gospodarstw domowych najbardziej zagrożonych ubóstwem, tj. gospodarstw domowych utrzymujących się głównie ze świadczeń społecznych (innych niż emerytury i renty) oraz gospodarstw z co najmniej 3. dzieci poniżej 18 roku życia, mieszkańców wsi i małych miast.

Opinie na temat zasięgu ubóstwa w Polsce są bardzo zróżnicowane. Najczęściej zasięg ubóstwa szacowano na poziomie od 26% do 30% oraz od 16% do 20%. Zdecydowana większość społeczeństwa sądzi, że w Polsce mamy do czynienia ze zbyt dużymi nierównościami dochodowymi. Istnieje również powszechne przekonanie, że do obowiązków państwa powinno należeć zmniejszanie dysproporcji w tym zakresie i że to państwo powinno zapewnić każdemu podstawowe minimum dochodów oraz wspierać ludzi żyjących w ubóstwie.

Wyniki badania wskazują, iż w 2018 r. w porównaniu z 2015 r. nastąpił spadek zasięgu wszystkich trzech branych pod uwagę form ubóstwa. Najbardziej wyraźną poprawę odnotowano w przypadku ubóstwa warunków życia (spadek o ok. 4 p. proc.). Znacząco (o ok. 3 p. proc.) zmniejszył się zasięg ubóstwa braku równowagi budżetowej. Najmniejsze zmiany zaobserwowano w przypadku relatywnego ubóstwa dochodowego, które pozostało na poziomie zbliżonym do obserwowanego 3 lata wcześniej (spadek o ok. 1 p. proc.).

Ubóstwo, to pojęcie, które z jednej strony określa warunki życia jednostki, a z drugiej strony wskazuje na nierówności i sprzeczności występujące w społeczeństwie. Chociaż nikt nie kwestionuje faktu, że ubóstwo jest zjawiskiem wielowymiarowym, to dla polityki społecznej podstawowe znaczenie ciągle mają informacje dotyczące zasięgu ubóstwa ekonomicznego. Podstawę publikowanych przez GUS w sposób regularny danych dotyczących zasięgu ubóstwa ekonomicznego w Polsce stanowią wyniki badań budżetów gospodarstw domowych.

Dochody, edukacja, zdrowie (w tym samoocena stanu zdrowia), warunki mieszkaniowe, wyposażenie gospodarstw domowych w dobra trwałego użytkowania, opinie respondentów dotyczące różnych materialnych i niematerialnych aspektów warunków życia. Wybrane wskaźniki spójności społecznej. Metodologia i organizacja badania.