Podstawowe dane z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności wyrównane sezonowo w latach 2010-2022 | GUS - Portal Informacyjny

Częstotliwość publikacji: kwartalna

Okres obserwacji: dane kwartalne

Dostępny szereg czasowy: 2010-2022

Przekrój: Polska

Definicje pojęć (obowiązujące w roku 2021): 

Pracujący są to wszystkie osoby w wieku 15-89 lat, które w okresie badanego tygodnia:

• wykonywały przez co najmniej 1 godzinę pracę przynoszącą zarobek lub dochód tzn. były zatrudnione w firmie/instytucji publicznej lub u prywatnego pracodawcy, pracowały we własnym (lub dzierżawionym) gospodarstwie rolnym lub prowadziły własną działalność gospodarczą poza rolnictwem, pomagały (bez wynagrodzenia) w prowadzeniu rodzinnego gospodarstwa rolnego lub rodzinnej działalności gospodarczej poza rolnictwem,
• miały pracę, ale jej nie wykonywały:
  • z powodu choroby lub urlopu wypoczynkowego, urlopu związanego z rodzicielstwem (macierzyńskiego, rodzicielskiego, ojcowskiego lub wychowawczego), organizacji czasu pracy (systemu pracy lub odbioru nadgodzin), szkolenia związanego z  wykonywaną pracą,
  • z powodu sezonowego charakteru pracy, jeśli w okresie poza sezonem nadal regularnie wypełniały zadania i obowiązki związane z pracą lub prowadzeniem działalności (z wyłączeniem obowiązków prawnych lub administracyjnych):
  • z innych powodów, jeśli przewidywany okres nieobecności w  pracy nie przekracza 3 miesięcy.

Do pracujących -zgodnie z międzynarodowymi standardami – zaliczani są również uczniowie, z którymi zakłady pracy lub osoby fizyczne zawarły umowę o  naukę zawodu lub przyuczenie do określonej pracy, jeżeli otrzymywali wynagrodzenie.

Do pracujących nie są zaliczani: wolontariusze oraz stażyści nieotrzymujący wynagrodzenia, osoby pracujące w rolnictwie indywidualnym zajmujące się wytwarzaniem produktów rolnych wyłącznie lub głównie na własne potrzeby.

Pracujący według kategorii statusu zatrudnienia (zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Statusu Zatrudnienia ICSE-93):

• pracujący na własny rachunek – osoba, która prowadzi własną działalność gospodarczą

         z tego

• pracodawca - osoba, która prowadzi własną działalność gospodarczą i zatrudnia co najmniej jednego pracownika,
• pracujący na własny rachunek niezatrudniający pracowników – osoba, która prowadzi własną działalność gospodarczą i nie zatrudnia pracowników.

• zatrudniony (pracownik najemny) - osoba zatrudniona w jednostkach publicznych lub u pracodawcy prywatnego (na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej); do tej kategorii zalicza się również osoby wykonujące pracę nakładczą oraz uczniów, z którymi zakłady pracy lub osoby fizyczne zawarły umowę o naukę zawodu lub przyuczenie do określonej pracy, jeżeli otrzymują wynagrodzenie,
• pomagający bezpłatnie członek rodziny - osoba, która bez umownego wynagrodzenia pomaga w prowadzeniu rodzinnej działalności gospodarczej.

Do pracujących na własny rachunek zaliczani są również agenci we wszystkich rodzajach agencji

Bezrobotni - osoby w wieku 15-74 lata, które spełniają jednocześnie trzy warunki:

• w okresie badanego tygodnia nie były osobami pracującymi (zgodnie z  powyższą definicją tej populacji),
• aktywnie poszukiwały pracy, tzn. podjęły konkretne działania w ciągu 4  tygodni (wliczając jako ostatni – tydzień badany), aby znaleźć pracę,
• były gotowe (zdolne) podjąć pracę w ciągu dwóch tygodni następujących po tygodniu badanym.

Do bezrobotnych zostały zaliczone także osoby, które nie poszukiwały pracy, ponieważ już ją znalazły i oczekiwały na jej rozpoczęcie przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące oraz były gotowe tę pracę podjąć.

Osoby bezrobotne mogą być zaklasyfikowane do jednej z czterech kategorii:

• bezrobotni, którzy stracili pracę, tzn. osoby, które odeszły z ostatniego miejsca pracy nie z własnej inicjatywy i natychmiast (tzn. w ciągu trzech miesięcy) rozpoczęły poszukiwanie pracy,
• bezrobotni, którzy zrezygnowali z pracy, tzn. osoby, które odeszły z pracy z własnej inicjatywy i natychmiast rozpoczęły poszukiwanie pracy,
• bezrobotni, którzy powracają do pracy po przerwie, w czasie której nie poszukiwali pracy przez minimum 3 miesiące,
• bezrobotni, którzy nigdy nie pracowali i poszukują pierwszej w życiu pracy.

Ludność bierna zawodowo, tzn. pozostająca poza siłą roboczą są to wszystkie osoby w wieku 15-89 lat, które nie zostały zaklasyfikowane jako pracujące lub bezrobotne tzn. osoby, które w badanym tygodniu:

• nie pracowały, nie miały pracy i jej nie poszukiwały,
• nie pracowały, poszukiwały pracy, ale nie w aktywny sposób lub poszukiwały pracy aktywnie, ale nie były zdolne (gotowe) do jej podjęcia w ciągu dwóch tygodni następujących po tygodniu badanym,
• nie pracowały i nie poszukiwały pracy, ponieważ już ją znalazły i oczekiwały na jej rozpoczęcie w okresie:
  • dłuższym niż trzy miesiące,
  • do 3 miesięcy, ale nie były gotowe tej pracy podjąć.

Współczynnik aktywności zawodowej ogółem obliczono jako udział aktywnych zawodowo w liczbie ludności w wieku 15-89 lat.

Wskaźnik zatrudnienia ogółem obliczono jako udział pracujących w liczbie ludności w wieku 15-89 lat.

Stopę bezrobocia (według BAEL) ogółem obliczono jako udział bezrobotnych w liczbie ludności aktywnej zawodowo (w wieku 15-89 lat).

Wyjaśnienia metodologiczne:

Wyrównanie sezonowe polega na eliminacji efektów sezonowych (powtarzalne i regularne odchylenia od trendu obserwowane w cyklu rocznym) i jest wykonywane za pomocą procedury TRAMO/SEATS przy użyciu oprogramowania JDEMETRA+.

Dane dotyczące liczby: pracujących najemnie, pracujących na własny rachunek z uwzględnieniem pomagających członków rodziny, pomagających członków rodziny oraz bezrobotnych wyrównywane są bezpośrednio. Pozostałe dane wyrównane są wynikiem wyrównania pośredniego, tzn. zostały wyliczone na podstawie danych wyrównanych bezpośrednio uwzględniając zależności arytmetyczne pomiędzy poszczególnymi kategoriami oraz definicje wskaźników.

Dane dla lat 2010-2020 zostały przeliczone z uwzględnieniem definicji obowiązujących w BAEL od 2021 r.

Wprowadzone zmiany dotyczą przede wszystkim:

• definicji pracujących (co w konsekwencji ma również wpływ na populację osób niepracujących, czyli bezrobotnych i biernych zawodowo i rzutuje także na ich wzajemne relacje opisywane wskaźnikami),
• metodologii wyodrębniania poszczególnych populacji osób na rynku pracy - pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo (przede wszystkim dostosowanie treści i kolejności pytań do wymagań nowych aktów prawnych oraz umiejscowienia ich w kwestionariuszu),
• zakresu podmiotowego – zasadniczą częścią badania objęte są osoby w wieku 15-89 lat (do IV kw. 2020 r. były to osoby w wieku 15 lat i więcej), dla pozostałych członków gospodarstwa domowego, tj. osób w wieku poniżej 15 lat i powyżej 89 lat, zbierane są wyłącznie informacje dot. ogólnej charakterystyki gospodarstwa domowego, z tego powodu analiza sytuacji na rynku pracy została ograniczona do osób w wieku 15-89 lat,
• zakresu przedmiotowego badania (częściowa wymiana zmiennych mająca na celu lepsze dostosowanie zakresu pozyskiwanych informacji do aktualnych potrzeb użytkowników danych).

Definicja ludności pracującej została zmieniona m.in. poprzez:

• wprowadzenie górnej granicy wieku dla osoby pracującej (15-89 lat),
• uwzględnienie (włączenie do grona pracujących):
  • pomagających członków rodziny wykonujących pracę na rzecz rodziny spoza własnego gospodarstwa domowego (prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą lub indywidualne gospodarstwo rolne),
  • osób wykonujących część swojej pracy poza sezonem,
  • uproszczenie dotychczasowych kryteriów zaliczania do pracujących osób przebywających na urlopie wychowawczym (obecnie wszystkie osoby na urlopie wychowawczym są zaliczane do pracujących),
• wyłączenie z populacji pracujących:
  • osób które pracują na własny rachunek w rolnictwie indywidualnym, a efekty pracy przeznaczają wyłącznie lub głównie na własną konsumpcję i jednocześnie nie posiadają innej pracy.

Źródło danych, zestaw danych, gestor:  Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności, Departament Rynku Pracy GUS we współpracy z Urzędem Statystycznym w Łodzi

Dostępne formaty plików: xlsx, csv